Verslaving is het niet kunnen stoppen met het gebruiken van een verslavend middel zoals: alcohol, drugs of medicijnen.
Het is een progressieve chronische ziekte.
→ Progressief, omdat het procentueel toeneemt, in rechte lijn vooruitgaat.
→ Chronisch, omdat het nooit helemaal over gaat, zoals suikerziekte, allergie, reuma of astma.
Verslaving wordt een ziekte genoemd omdat het voldoet aan de criteria die we ook voor andere ziekten gebruiken. Hier zijn een paar belangrijke redenen waarom verslaving als een ziekte wordt beschouwd:
1. Veranderingen in de hersenen:
Verslaving veroorzaakt meetbare veranderingen in de structuur en functie van de hersenen, vooral in gebieden die betrokken zijn bij beloning, motivatie en zelfbeheersing. Deze veranderingen kunnen het gedrag van iemand sterk beïnvloeden en leiden tot compulsief gebruik, ondanks de negatieve gevolgen. Dit maakt het meer dan alleen een slechte gewoonte.
2. Chronische aard:
Net zoals ziekten als diabetes of astma, is verslaving een chronische aandoening. Dit betekent dat het een langdurige invloed op iemands leven kan hebben, en dat het niet zomaar vanzelf verdwijnt. Er kunnen perioden van terugval en herstel zijn, vergelijkbaar met andere chronische ziekten.
3. Genetische en omgevingsfactoren:
Net als bij andere ziekten kunnen genetische factoren een rol spelen bij de ontwikkeling van een verslaving. Daarnaast kunnen omgevingsfactoren zoals stress, trauma en sociale invloeden ook bijdragen aan het ontstaan van de ziekte, vergelijkbaar met hoe bijvoorbeeld hartziekten ontstaan door een combinatie van genen en levensstijl.
4. Behandelbaarheid:
Verslaving is behandelbaar, net zoals veel andere ziektes. Hoewel er geen “genezing” is, kan het beheerd worden met de juiste interventies, therapieën en in sommige gevallen medicatie. Behandeling helpt mensen om hun leven terug op de rails te krijgen, net zoals bij andere chronische aandoeningen.
5. Impact op de gezondheid:
Verslaving heeft zowel fysieke als mentale gezondheidsgevolgen. Het kan leiden tot tal van lichamelijke problemen (zoals leverziekte bij alcoholisme) en psychologische problemen (zoals angst en depressie). Deze brede impact op de gezondheid is een kenmerk van een ziekte.
Volgens de officiële standaard:
Volgens de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5)[1], wordt verslaving gedefinieerd als een complexe aandoening die wordt gekenmerkt door dwangmatig gebruik van een stof of gedrag, ondanks schadelijke gevolgen. Het DSM-5 classificeert verslaving als een “stoornis in het gebruik van middelen” voor stof gerelateerde verslavingen en als een “stoornis in impulscontrole en verslavingsgedrag” voor gedragsverslavingen.
[1] De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5) is een uitgebreide classificatie en diagnostisch hulpmiddel gepubliceerd door de American Psychiatric Association (APA). Het wordt wereldwijd gebruikt door clinici en onderzoekers om psychische aandoeningen te diagnosticeren en te classificeren.
Verslaving erkennen als ziekte
Door verslaving als een ziekte te erkennen, begrijpen we beter dat het niet simpelweg gaat om “gebrek aan wilskracht” maar om een complexe aandoening die professionele behandeling en steun nodig heeft.
Mensen worstelen al duizenden jaren met verslavingsproblemen. Lange tijd werd het gezien als een gebrek aan wilskracht – een persoon die keer op keer bewust slechte beslissingen neemt, die geen ruggengraat heeft. Tegenwoordig hebben we een heel andere perceptie van verslaving, dat het geen gebrek aan wilskracht is, maar een ziekte is, waarvan je kan herstellen.
Als je eenmaal verslaafd bent geraakt, aan welke stof dan ook, moet je geen andere stof daarvoor in de plaats gaan gebruiken. Zoals bijvoorbeeld iemand die verslaafd is aan cocaïne, en die die daar mee stopt, moet niet gaan of blijven drinken. Omgekeerd, iemand die verslaafd is aan alcohol en daarmee stopt moet niet cocaïne of wiet gaan of blijven gebruiken.
Wanneer kan je spreken van een verslaving?
→ Alcohol
Volgens de Nederlandse overheid en de WHO (World Health Organization) is er geen veilig niveau van alcoholgebruik vastgesteld. De WHO benadrukt dat zelfs matig drinken kan leiden tot gezondheidsrisico’s.
Als mensen toch alcohol drinken, adviseert de WHO dat mannen en vrouwen niet meer dan gemiddeld één standaardglas alcohol per dag drinken. Dit kan variëren afhankelijk van de standaardglasdefinitie in verschillende landen.
Kort gezegd betekent dit als men meer dan 7 glazen per week drinkt, er sprake kan zijn van verslaving.
→ Drugs
Het gebruik van illegale drugs wordt afgeraden vanwege de ernstige gezondheids- en verslaving risico’s die eraan verbonden zijn. Überhaupt is gebruiken van drugs verslavend.
Dus één joint, één XTC, één lijn cocaïne, per week is per definitie gevaarlijk. De uitdrukking: “Wie met vuur speelt, kan zijn vingers branden.” Is een waarschuwing dat het riskant is om met gevaarlijke situaties of activiteiten te experimenteren, omdat dit tot negatieve consequenties kan leiden. Dus als je dat doet, dan weet je dat je verslaafd kan raken, ook al denk je dat jij die ene uitzondering bent.
Verschil lichamelijke en psychologische verslaving
Lichamelijke verslaving verwijst naar het optreden van fysieke ontwenningsverschijnselen wanneer iemand stopt met het gebruik van een stof, terwijl psychologische verslaving verwijst naar de emotionele en mentale afhankelijkheid van de stof of activiteit. Lichamelijk en psychologische verslaving zijn ook met elkaar verboden en hebben invloed op elkaar. Als je eenmaal gestopt bent, zul je het meest last hebben van de psychologische verslaving.
