Verslaving is complex en kan verschillende oorzaken hebben.
- Genetische aanleg: het zit in je DNA
- Omgevingsfactoren: waar je mee omgaat, raak je mee besmet
- Sociale invloeden: de invloed van interacties binnen je sociale netwerk, zoals familie, vrienden, collega’s, en verenigen
- Chemische factoren: de invloed van stoffen op je lichaam en hersenen.
Oorzaken van verslaving
Genetische aanleg
Een verslaving kan erfelijk zijn. Mensen met een familiegeschiedenis van verslaving lopen een groter risico om zelf verslaafd te raken. Ze hebben dan ook meer een genetische aanleg daarvoor. Het kan ook komen omdat ze zijn opgegroeid in een omgeving waar er altijd gedronken werd, waar het de norm was.
Oorzaken van verslaving
Omgevingsfactoren
Omgevingsfactoren hebben betrekking op de fysieke en materiële omstandigheden waarin iemand leeft. Denk hierbij aan zaken zoals toegang tot middelen (alcohol, drugs), stressvolle situaties zoals armoede, werkdruk, of wonen in een buurt waar middelenmisbruik veel voorkomt. Deze factoren kunnen iemand kwetsbaar maken voor verslaving omdat de verleiding of druk om te gebruiken in zulke omgevingen vaak groter is.
Oorzaken van verslaving
Sociale factoren
Sociale factoren kunnen invloed hebben op het gedrag en de keuzes van een persoon, inclusief hun middelengebruik, door aspecten zoals sociale normen, peer pressure, steunsystemen, en sociaaleconomische status. Deze factoren kunnen indirect het risico op verslaving beïnvloeden door de sociale context waarin iemand leeft en de invloed van anderen op hun gedrag.
Terwijl omgevingsfactoren zich richten op de fysieke omstandigheden rondom een persoon, kijken sociale factoren meer naar de interacties en relaties die een persoon heeft binnen hun sociale omgeving.
Hoewel deze factoren afzonderlijk invloed kunnen hebben, versterken ze elkaar vaak. Omgevingsfactoren kunnen iemand in situaties brengen waarin verslaving eerder optreedt, terwijl sociale factoren zoals groepsdruk of relationele problemen het gebruik kunnen aanmoedigen en in stand houden. Beide kunnen echter een rol spelen bij het ontstaan en in stand houden van verslaving.
Oorzaken van verslaving
Chemische factoren
Met chemische factoren wordt verwezen naar de directe invloed van chemische stoffen op het lichaam en de hersenen, die kunnen bijdragen aan het ontstaan en de ontwikkeling van verslaving. Deze factoren hebben te maken met de biologische reacties die plaatsvinden wanneer een persoon verslavende stoffen gebruikt.
Wanneer een verslavende stof zoals alcohol, nicotine, cocaïne, heroïne of bepaalde medicijnen het lichaam binnenkomt, heeft dit invloed op de chemische processen in de hersenen. Deze stoffen kunnen bijvoorbeeld neurotransmitters zoals dopamine, serotonine en endorfine beïnvloeden, die betrokken zijn bij beloningsmechanismen, pleziergevoelens en motivatie.
De chemische effecten van verslavende stoffen kunnen leiden tot een gevoel van euforie, ontspanning of verlichting van stress. Na verloop van tijd kan het gebruik van deze stoffen echter leiden tot tolerantie (waarbij steeds meer nodig is voor hetzelfde effect), afhankelijkheid (waarbij het lichaam zich aanpast aan de aanwezigheid van de stof) en uiteindelijk verslaving (waarbij het gebruik dwangmatig wordt ondanks schadelijke gevolgen).
Risicofactoren
Risicofactoren voor verslaving zijn onder meer genetische aanleg, vroege blootstelling aan drugs of risicovol gedrag, traumatische ervaringen, geestelijke gezondheidsproblemen, en stressvolle omgevingen.
Oorzaken van verslaving
Zijn sommige mensen vatbaarder voor verslaving dan anderen?
Ja, sommige mensen hebben een genetische aanleg voor verslaving, terwijl anderen meer vatbaar kunnen zijn vanwege omgevingsfactoren, trauma’s, of mentale gezondheidsproblemen. Er zijn ook mensen, die ondanks dat ze veel drinken en of gebruiken, nog steeds kunnen functioneren in het dagelijkse leven en minder last ervaren van de negatieve gevolgen daarvan. Die er wel degelijk zijn. Het gebruik van drugs of alcohol kan leiden tot hart en vaat ziekten, kanker, levercirrose, ontsteking van de maag, slechte nachtrust, auto-ongelukken, letsel, misdrijven, en problemen op het werk, op school en in relaties.
Er zijn ook mensen die last ervaren als ze één joint per dag gebruiken of per week. Of zij die één keer per week dronken worden, of een maand niks drinken en dan 2 dagen losgaan en onbereikbaar zijn. Of zij die niks drinken in het openbaar, maar ’s avonds alleen een fles wijn achteroverslaan.
Hoe herken ik verslaving bij mezelf of anderen?
Tekenen van verslaving kunnen onder meer zijn: obsessief denken over de stof of activiteit, moeite met stoppen of minderen, verwaarlozing van verantwoordelijkheden, beloftes breken, voornemens die mislukken, veranderingen in stemming of gedrag, en fysieke ontwenningsverschijnselen bij stoppen.
Lees ook:
